Dəniz və çay strukturlarının layihələndirilməsi və tikintisi
Su mühitində – dənizlərdə, çaylarda və göllərdə tikililərin layihələndirilməsi, tikintisi və istismarı aşağıdakı məqsədlərlə həyata keçirilir:
– təbii su obyektinin mövcud təbii rejimini kənd təsərrüfatında, energetik ada və nəqliyyatda səmərəli və səmərəli istifadə üçün uyğunlaşdırmaq;
– təbii su istehlak üçün kifayət etmədikdə, süni su axınları və su anbarları yaratmaq;
– ətraf mühiti suyun zərərli təsirindən qorumaq;
– xalq təsərrüfatının ayrı-ayrı növlərinin xüsusi ehtiyacları üçün mühəndis strukturları yaratmaq.
Çaylar üzərində ucaldılan və ya çay axınlarından istifadə edilən mühəndis qurğuları çay hidrotexniki qurğuları, dənizlərdəki tikililər isə dəniz hidrotexniki qurğuları adlanır.
Hidrotexniki qurğular daimi və müvəqqəti olaraq bölünür:
-müvəqqəti tikililərə yalnız daimi tikililərin tikintisi və təmiri zamanı istifadə olunan konstruksiyalar daxildir.
– asılı olaraq daimi hidrotexniki qurğular onların məqsədləri böyük və kiçik bölünür.
Əsas olanlara hidrotexniki qurğular daxildir, onların məhvedilməsi təsərrüfat obyektinin normal fəaliyyətinin pozulmasına səbəb olur.
– bəndlər və dambalar;
– su qəbuledicilər qurğular;
– sutullantıları, müxtəlif təyinatlı kanallar, tunellər və boru kəmərləri;
– təzyiqli hövzələr;
– gərginlik çənləri;
– su elektrik stansiyalarının və nasos elektrik stansiyalarının binaları;
– istilik elektrik stansiyalarının və nasoslu anbar elektrik stansiyalarının hidrotexniki qurğuları;
– balıq keçidləri və balıq mühafizə qurğuları.
İkinci dərəcəli hidrotexniki qurğulara məhvedilməsi təsərrüfat obyekti üçün ciddi nəticələrə səbəb olmayanlar daxildir. Onların arasında:
– təmir qapıları;
– buzdan mühafizə qurğuları;
– axını istiqamətləndirən bəndlər;
– bank mühafizə strukturları;
– xidmət körpüləri.
Hidrotexniki qurğular kapitala görə 5 sinfə bölünür:
– 1-ci sinfəgücü 1 milyon kVt-dan çox olan suelektrik stansiyalarının əsas daimi hidrotexniki qurğuları daxildir;
– 2-ci – gücü 301 min – 1 milyon kVt olan su elektrik stansiyalarının, super magistral daxili su yollarında tikililərin və naviqasiya yük dövriyyəsi 3 milyon şərti tondan çox olan çay limanlarının tikintisi;
– 3-cü və 4-cü siniflərə – gücü 300 min kVt və ya daha az olan su elektrik stansiyalarının, əsas daxili su yollarında və yerli marşrutlarda tikililərin, yük dövriyyəsi 3 milyon şərti ton və ya daha az olan çay limanlarının tikintisi ;
– 5-ci sinfə müvəqqəti hidro texniki qurğular daxildir.
Xidmət olunan su sektoru üçün hidrotexniki qurğular:
– torpaqların suvarılması, qurudulması və suvarılması üçün nəzərdə tutulmuş meliorasiya (su qəbuledicilər, nasos stansiyaları, suvarma-drenaj kanalları və onların üzərindəki tikililər);
– su enerjisindən istifadəyə xidmət edən su elektrikstansiyaları (su elektrik stansiyalarının binaları, təzyiq hövzələri, balans kameraları, sərbəst axın və təzyiqli təxribat qurğuları);
– su nəqliyyatı – naviqasiya məqsədləri üçün (naviqasiya qıfılları və kanalları, gəmi liftləri, dəniz limanları, dalğa qıranlar, çay dokları və estakadaları) və taxta rafting (zapani, bumlar, loglar, nimçələr, tirlər və sallar);
– santexnika və kanalizasiya – su təchizatı məqsədləri üçün (su qəbuledicilər, su kəmərləri, nasoss tansiyaları, suqüllələri, su anbarları, tutma qurğuları, təmizləyici qurğular, tufan boruları və kollektorlar);
– balıqçılıq – balıq keçidləri, balıq liftləri, balıq keçidləri və balıq gölməçələri.
Təyinatlarına və yerinə yetirilən funksiyaların xarakterinə görə hidravlik qurğular aşağıdakı əsas növlərə bölünür:
– su qəbuledici, arxa suların yaradılması və qəbulu (bəndlər, bəndlər, bəndlər və digər tikililər);
– su axınının qarşısını almaq;
– tənzimləmə (düzləşdirmə) – çay axınlarının kanalla qarşılıqlı əlaqəsini tənzimləmək, tənzimləmək dalğaların və cərəyanların dənizlərin, göllərin, su anbarlarının sahillərinə təsiri (reaktiv istiqamətləndirici bəndlər, spurlar, bəndlər, yarım bəndlər, dib və yerüstü reaktiv istiqamətləndirici sistemlər, dib və sahil mühafizə si strukturları, buzdan mühafizə və dalğa qıran qurğular). );
– su qəbuledici – enerji mənbəyindən (su axarından, su anbarından) suyun alınması üçün;
– su keçirici – suyun onlardan bir nöqtədən digərinə keçməsi üçün (kanallar, boru kəmərləri, nimçələr, tunellər);
– su tullantıları – su anbarlarından, gölməçələrdən, kanallardan suyun boşaldılması və ya faydalı buraxılması üçün. Qəzaların baş vermə ehtimalı səviyyəsinə və qəzaların nəticələrinin miqyasına uyğun olaraq 2020-ci ildə hidrotexniki qurğuların əlavə təsnifatı da tətbiq edilmişdir:
I sinif – son dərəcə yüksək təhlükəli hidrotexniki qurğular;
II sinif – yüksək riskli hidravlik qurğular;
III sinif – orta təhlükəli hidrotexniki qurğular;
IV sinif – aşağı təhlükəlihidravlik qurğular.
Dəniz və çay hidrotexniki qurğularının və suqurğularının tikintisinin əsas mərhələləri aşağıdakılardır:
1) hazırlıq mərhələsi;
2) mühəndis-axtarış işləri;
3) dizayn;
4) yığma dəmir-beton konstruksiyaların və polad konstruksiya elementlərinin istehsalı;
5) hidrotexniki qurğunun və ya hidravlik qurğunun tikintisi;
6) istismara verilməsi.
Hazırlıq mərhələsində:
– texnoloji proseslərə uyğun olaraq ucaldılacaq strukturun yeri, məqsəd və vəzifələri müəyyən edilir;
– ümumi ölçülə rmüəyyənedilir;
– əməkvə material məsrəflərinin hesablanması aparılır.
Mühəndislik və tədqiqat işləri mərhələsində:
– tikinti sahəsinin iqlim, hidroloji, külək və qar xüsusiyyətləri qiymətləndirilir;
– geodeziya işləri aparılır və tikinti sahəsinin topoqrafik və batimetrik xəritələri tərtib edilir;
– tikinti sahəsinin geoloji quruluşu müəyyən edilir və ərazidəki qruntların mexaniki xassələri müəyyənedilir.
Hidro texniki qurğuların layihələndirilməsi müvafiq dövlət orqanları tərəfindən təsdiq edilmiş və tikinti ekspertizası tərəfindən təsdiq edilmiş sənədlər paketinin hazırlanmasını və icrasını nəzərdə tutur. Dizayn aşağıdakı mərhələlərdə həyata keçirilir:
– layihə qabağı hazırlıq mərhələsi: texniki-iqtisadi hesablamalarda ifadə olunan əsas texniki-iqtisadi göstəricilərin müəyyən edilməsi, əsas layihə həllərinin işlənməsi, layihənin həyata keçirilməsi üsullarının seçilməsi;
– layihə layihəsinin işlənib hazırlanması mərhələsi: əsas planlaşdırma həllərinin, funksional diaqramların və tikinti sahəsinin baş plan diaqramının işlənməsi;
– texniki sənədlərin mövcud tikinti normalarına və qaydalarına tam uyğun olaraq tərtib edildiyi layihə sənədlərinin işçi çertyojlarının hazırlanması mərhələsi.
– su elektrik kompleksinin tikintisinin baş planını və tikinti qrafikini müəyyən edən tikintinin təşkili layihəsinin və işlərin istehsalı layihəsinin işlənib hazırlanması mərhələsi;
– layihənin nəzarət orqanlarında təsdiqi və təsdiqi və tikinti ekspertizasının keçirilməsi mərhələsi.
Prefabrik beton konstruksiyaların və strukturun polad elementlərinin istehsalı mərhələsində:
– fabrikdə layihə cizgilərinə uyğun olaraq müxtəlif prefabrikdəmir-beton konstruksiyalar hazırlanır və tikinti sahəsinə təhvil verilir: ərazi örtüyü plitələri, dalğa mühafizəsi və sahil mühafizəmassivləri, rabitə kanallarının elementləri və s.;
– fabrikdə dizayn çertyojlarına uyğun olaraq müxtəlif metal konstruksiyalar hazırlanır və tikinti sahəsinə çatdırılır: mexaniki avadanlıqların quraşdırılmış hissələri, darvazalar, barmaqlıqlar, pilləkənlər və s.
Hidrotexniki qurğuların tikintisi sənaye və mülki tikililərin tikintisindən fərqlənir, yəni:
– su elektrik kompleksinin əsas strukturlarının növü və dizaynının yalnız bu tikintiyə xas olan yerli təbii şəraitdən (topoqrafik, geoloji, hidroloji, iqlim) yüksək dərəcədə asılılığı;
– su elektrik kompleksinin strukturunda müxtəlif əsas strukturlar, təkrarlanan obyektlərin olmaması; bu, obyektlərin tikintisi texnologiyalarının müxtəlifliyini və tikintinin təşkilinin xüsusiyyətlərini müəyyən edir;
– böyük ümumi iş həcmi, yüksək qiymət və uzun tikinti müddəti;
– tikilməkdə olan su elektrik komplekslərinin mövcud nəqliyyat marşrutlarından, sənayeləşmiş şəhərlərdən və tikinti sənayesi obyektlərindən uzaqlığı;
– İri capital qoyuluşlarının və tikintinin uzunmüddətli hazırlıq və son mərhələlərinin aparılması, çayın məcrasının dəyişdirilməsinin təmine dilməsi, tikinti xərclərinin keçidinin təşkili, müvəqqəti bəndlərin doldurulması, müvəqqəti istinad divarlarının tikintisivə s.
Böyük su elektrik stansiyalarınınvə digər hidro texniki qurğuların və çoxlu sayda aqreqatlara malik böyük gücə malik su elektrik stansiyalarının istismara verilməsi uzun müddətə uzanır, çünki güclərin və avadanlıqların ardıcıl olaraq istismara verilməsi və anbarı nuzun müddətə doldurulması nəzərdə tutulur.
https://azertunelsutikinti.com/az/deniz-ve-cay-qurgularinin-insaasi-ve-layihelendirilmesi-1678381131
“AZƏRTUNELSUTIKINTI” MMC
Ünvan: AZ1149, Bakı ş., Xatai rayonu, M. Hadi 136.
Ofis Telefon: +994 12 370 51 07, +994 12 370 01 07, +994 12 370 50 67
Rəhbərlik: [email protected], +994 50 210 58 82
Karqüzarlıq(Ümumi Sənədləşmə)Departamenti: [email protected],
+994 50 235 51 69
Təchizat Departamenti: [email protected],
+994 50 235 51 69
Maliyyə Departamenti: [email protected], [email protected],
+994 50 282 85 90, +994 51 226 86 62
Kadrlar Departamenti: [email protected], +994 50 235 51 63
İcarə və satış Departamenti: [email protected], +994 50 235 51 60
Təmir və istehsalat Bazası: [email protected], +994 50 235 51 30
